Transparantere afweging

De belangenafwegingen rond vastgoed vragen ook van gemeenten om meer transparantie, betoogt Wicher Schönau tijdens de conferentie van de Algemene Rekenkamer op 16 november 2017.

Hij sloot daarbij aan op de conclusie van de Algemene Rekenkamer op basis van een hele serie onderzoeken naar publiek gefinancierd vastgoed: Het Rijk moet transparant zijn over de afwegingen tussen het realiseren van financiële doelen met vastgoed enerzijds en de bijdragen aan maatschappelijke doelen anderzijds.

Sturing op doelen
Volgens Wicher Schönau, adviseur bij Twynstra Gudde en lid van een lokale rekenkamer, geldt dit ook voor gemeenten. "Door de jaren heen hebben gemeenten tientallen gebouwen, denk aan scholen, sportaccommodaties, buurthuizen en theaters, vaak op verzoek van of in nauwe samenspraak met de gebruikers en de gemeenschap neegezet. Met het sturen op maatschappelijke doelen zit het dus wel goed bij gemeenten", luidt zijn conclusie. 

Gebrekkig als het om geld gaat
Maar als het om geld gaat, is een meer bedrijfsmatige manier van kijken naar vastgoed noodzakelijk. Gemeenten hebben geen winstoogmerk met het eigen vastgoed, maar ze kunnen hier ook niet ongestoord 'verlies' op maken.

Om de financiële prestaties van vastgoed te beoordelen, moet er meer inzicht zijn in de kosten en baten van het vastgoed. "Veel gemeenten hebben nauwelijks inzicht in wat ze jaarlijks aan vastgoed uitgeven en wat daar aan inkomsten tegenover staat. Risico’s blijven hierdoor onbekend, onbenoemd en onbeheerst", aldus Wicher. 

Meer transparantie 

Hoe houd je de balans tussen vastgoed als beleidsmiddel en vastgoed als bedrijfsmiddel? Wicher: "Naar mijn stellige overtuiging kan dat alleen door zichtbaar te maken wat het teveel sturen op het één voor consequenties heeft voor het ander. In de vorm van meer transparantie dus." Derden kunnen dan zien welke afweging met vastgoed is gemaakt.  

Lastige keuze
Wicher realiseert dat meer transparantie voor de lokale overheid lastig is. "Wil je zover gaan dat zichtbaar wordt wat elke maatschappelijke accommodatie exact kost? Dan worden ook de verschillen duidelijk: wat de gemeente uitgeeft aan het theater, het buurthuis, de voetbalclub….en die andere voetbalclub. Ga er maar aan staan als wethouder."

Zicht op prestaties
De oplossing zit volgens Wicher ook in meer inzicht van de prestaties van de gebouwen. Pas als je bijvoorbeeld weet hoe slecht de gebouwen het energetisch doen of hoe vaak ze worden gebruikt, kan je verklaren waarom de exploitatie van het ene gebouw meer kost dan het andere gebouw. Dan kunnen ook betere doelen worden gesteld voor het vastgoedmanagement. 

Steeds beter
Wicher Schönau was samen met Bouwstenen voor Sociaal op de conferentie van de Algemene Rekenkamer in het kader van de Agenda Maatschappelijk Vastgoed 2017 (steeds beter, informatie op orde, transparante begroting en verantwoording). Zie in dit verband ook het bericht over de wijze van begroting en verantwoording van vastgoed bij gemeenten.

Meer informatie

• De meer uitgebreidde tekst van Wicher F. Schönau
• Bericht Vastgoed in de begroting